.png)
Deze motie heeft als doel om een informatiebijeenkomst te organiseren over de woonvorm Knarrenhof. Een Knarrenhof maakt het prettig zelfstandig thuis wonen mogelijk. Een Knarrenhof bestaat uit zelfstandige, grondgebonden en levensloopbestendige woningen die in een U-vorm worden gebouwd. Er is een hobbyruimte en gemeenschappelijke tuin. De bewoners van een Knarrenhof vinden het leuk om elkaar af en toe te helpen, zoals met boodschappen doen, klussen, helpen met moeilijke brieven, oppassen op huisdieren of mensen met de auto ergens naartoe brengen. Wonen in een Knarrenhof leidt tot minder eenzaamheid, minder druk op de mantelzorg en zorgt voor een betere doorstroming op de woningmarkt. Stichting Knarrenhof werkt van ‘mensen naar stenen’. Eerst wordt een initiatiefgroep gevormd. Bij voldoende belangstelling wordt gestart met de realisatie. De informatiebijeenkomst zal de interesse in deze woonvorm onder de inwoners van de gemeente Goes peilen. Onze motie is aangenomen!
De raad van Goes, in vergadering bijeen op 4 november 2021.
Constaterende dat:
Steeds meer ouderen zelfstandig thuis wonen;
Mensen die ouder worden vaker te maken krijgen met gebreken, maar dat niet betekent dat meteen intensieve hulp en zorg aan huis nodig is, zo kan 77% van de 65-74 jarigen en 55% van de 75-84-jarigen zelfstandig blijven wonen [1];
Het merendeel van de 75-plussers wel met twee of meer chronische aandoeningen kampt, waardoor onder meer een geschikte woning en sociale woonomgeving belangrijke randvoorwaarden zijn voor het op een goede manier thuis kunnen wonen [1];
De gemeente Goes sterker vergrijsd is dan het landelijk gemiddelde;
Het verlenen van mantelzorg als gevolg van de toenemende vergrijzing en dalend aantal arbeidskrachten onder druk komt te staan [1];
Het aantal personen ouder dan 75 jaar t.o.v. het aantal personen van 50 tot 75 jaar een indicatie van het mantelzorgpotentieel geeft, het aantal 75-plussers t.o.v. 50-75 jarigen toeneemt, waarbij Zeeland een van de regio's is waarbij het aantal potentiële mantelzorgers per 75-plusser in de periode tot 2040 het sterkst afneemt [1];
Er in Nederland steeds meer vormen van wonen en zorg ontstaan;
De nieuwe woonvorm Knarrenhof een snel groeiend en populair initiatief is [2];
De landelijke Stichting Knarrenhof met een maatschappelijk doel al meer dan 10.000 betalende geïnteresseerden heeft;
In Nederland sinds 2018 4 Knarrenhoven zijn gerealiseerd, er op 22 plaatsen een project loopt, op 30 plekken gesprekken over een locatie worden gevoerd en in nog eens 29 gemeenten een initiatief- of trekkersgroep is geformeerd.
Het Knarrenhof een hof is van zelfstandige grondgebonden levensloopbestendige woningen met een gezamenlijke tuin en hobbyruimte [2];
Het Knarrenhof een gemeenschap is waarbij men van elkaars kennis, kunde en gezelschap profiteert [2];
Hiervoor woonregels worden opgesteld die staan voor 'burenhulp daar waar nodig', zoals boodschappen doen, koken, oppassen op huisdieren, klussen, helpen met moeilijke brieven, mensen met de auto ergens naartoe brengen, etc.
Er geen sprake is van verplichte activiteiten.
De deelnemers van een Knarrenhof gemiddeld 60 jaar oud en de onderlinge leeftijdsverschillen groot zijn [2];
Er met opzet een spreiding is van leeftijden zodat er veel verschillende mensen zijn die op hun eigen wijze een helpende hand kunnen bieden [2];
De werkwijze is dat 'van mensen naar stenen' wordt gewerkt, eerst wordt een gemeenschap van gelijkgestemden gezocht en vervolgens de deelnemers bepalen hoe de woningen en woonomgeving eruit komen te zien (CPO) [2];
Het Knarrenhof kan bestaan uit koopwoningen of een combinatie met sociale huur en/of vrije sectorhuur, waarbij in dat laatste geval wordt samengewerkt met een verhuurder [2];
De Stichting Knarrenhof Nederland helpt met het realiseren van plannen [2];
Het kabinet vernieuwende woonvormen voor met name 55+'ers ondersteunt [2];
Hiervoor de Stimuleringsregeling Wonen en Zorg (SWZ) is opgezet, waarbij zowel voor de initiatief-, planontwikkel- en bouwfase subsidie beschikbaar is [2];
Minister De Jonge gemeenten heeft opgeroepen om gronden beschikbaar te stellen voor woonvormen zoals het Knarrenhof [2].
Overwegende dat:
Het Knarrenhof naast een fysiek geschikte woning ook een omgeving biedt met sociale, praktische en zorginhoudelijke ondersteuning;
Het Knarrenhof ouderen de mogelijkheid biedt om zolang mogelijk zelfstandig te blijven wonen;
Het Knarrenhof de druk op de mantelzorg kan verlichten;
De ontwikkelingen van een toenemend aantal eenpersoonshuishoudens, vergrijzing en een afname van sociale contacten tot een mindere gezondheid onder ouderen leidt;
Het Knarrenhof deze vereenzaming vermindert wat resulteert in gelukkigere en gezondere mensen en tevens een dempend effect ontstaat op de behoefte aan zorg;
De realisatie van een Knarrenhof de doorstroming op de woningmarkt kan bevorderen, waardoor meer eengezinswoningen beschikbaar komen voor jongere huishoudens.
Verzoekt het college:
Een informatiebijeenkomst te organiseren over de woonvorm Knarrenhof, en eventueel vergelijkbare woonvormen, en de inwoners van de gemeente Goes hiervoor uit te nodigen voor het informeren over en het peilen van de interesse in deze woonvorm(en);
Bij voldoende belangstelling meerdere bijeenkomsten te houden en hierbij ook te kijken naar het houden van een bijeenkomst in de dorpen;
Via de gebruikelijke communicatie- en mediakanalen, zoals de gratis huis-aan-huis-kranten, Samenspel, de gemeentelijke website en sociale media te informeren over het hoe en waarom van deze informatiebijeenkomst;
De Goese ouderenbonden en/of het Bondenberaad Groot Goes te betrekken bij deze campagne zodat in hun interne communicatie-uitingen ook wordt geïnformeerd over deze bijeenkomst;
De Stichting Knarrenhof Nederland en Beveland Wonen uit te nodigen voor deze bijeenkomst en andere organisaties waar het college deze bijeenkomst interessant voor acht;
De raad na het houden van de bijeenkomst hierover te informeren.
En gaat over tot de orde van de dag.
Namens de fractie van Nieuw Goes,
Onno van de Velde
[1] Planbureau voor de Leefomgeving: 'Zelfstandig thuis op hoge leeftijd', 17 juli 2019
[2] Zie voor meer informatie de toelichting die bij deze motie is gevoegd
Toelichting op de Motie Knarrenhof Goes
Dit document bevat de toelichting op de Motie Knarrenhof Goes die tijdens de raadsvergadering van 4 november 2021 zal worden ingediend.
Wat is Knarrenhof?
Knarrenhof is een landelijke stichting met een maatschappelijk doel, om leeftijdsbestendige woningen voor zelfredzame senioren te realiseren. De hofjes van vroeger worden gecombineerd met het comfort van tegenwoordig. De Stichting Knarrenhof schrijft dat hierdoor ‘’een uniek concept van veilig wonen met veel privacy en tegelijkertijd alle voordelen van samenwonen’’ ontstaat.
In een Knarrenhof is het mogelijk om gezamenlijk het onderhoud te regelen, en eventueel ook de zorg, energie, etc. De landelijke Stichting helpt daarbij.
Stichting Knarrenhof schrijft dat deze woonvorm een bijdrage levert aan ‘’preventief wonen om zorg te voorkomen’’. Volgens de Stichting ging in 2002 43 miljard in de zorg om en in 2018 al 100 miljard. Het Kenniscentrum Wonen en Zorg beoordeelde het Zwolse Knarrenhof in 2016 als het meest innovatieve woon-zorgconcept van Nederland.
Wie wonen er in een Knarrenhof?
Mensen die zich inschrijven bij Knarrenhof vinden het leuk om anderen af en toe te helpen, zonder dat er een verplichting ontstaat. Een Knarrenhof is immers geen woongroep, maar een vrijblijvende gemeenschap. Wonen in een Knarrenhof kan daarom uitkomst bieden voor moderne ouderen die zelfstandig willen wonen maar steeds minder op mantelzorg kunnen rekenen.
De onderlinge leeftijdsverschillen van de deelnemers zijn groot. De leeftijden lopen uiteen van 20 tot 90 jaar. Stichting Knarrenhof schrijft dat zij ‘’de voordelen van een ‘meergeneratie’ concept’’ zien. Deze afwisseling zorgt ervoor dat er verschillende vaardigheden binnen de groep bestaan en het systeem sterk blijft. De deelnemers zelf bepalen wie er in een Knarrenhof kan wonen. Bij het eerste Knarrenhof in Zwolle was dit vanaf 45 jaar.
De Stichting selecteert op mensen die bereid zijn om elkaar te helpen zodat dit in de praktijk ook gebeurt. Er worden speciale spelregels opgesteld waar de deelnemers hun handtekening onder zetten zodat de samenlevingsafspraken ook op de lange termijn in stand worden gehouden. Op het moment dat er mensen wegvallen, wordt naast persoonlijke talenten gekeken naar leeftijdsopbouw en fitheid zodat het elkaar helpen kan blijven werken.
Bij het eerste project in Zwolle brachten de deelnemers bijvoorbeeld de volgende talenten mee: helpen met boodschappen doen, koken, handig met de handen, mensen met de auto ergens naartoe brengen, helpen met de belasting, moeilijke brieven en instanties en uitstapjes organiseren.
Wat is het verschil met andere woonvormen?
Een Knarrenhof onderscheidt zich op een aantal punten. Zo bepalen de deelnemers hoe de woning eruit komt te zien, zoals de grootte en de plattegrond ervan. Dat geldt ook voor de woonomgeving. Ten tweede zijn er geen verplichte activiteiten met medebewoners. Door de gemeenschappelijke tuin en hobbyruimte is het wel mogelijk om gezamenlijke activiteiten te ondernemen. Bijvoorbeeld een fysiotherapeut kan ook van die ruimte gebruik maken. Bij een Knarrenhof staat goed nabuurschap centraal. Tot slot wordt een Knarrenhof ontworpen om er zo lang mogelijk onafhankelijk en zelfstandig te wonen.
Er bestaan verschillende woonvormen voor ouderen tussen het geheel zelfstandig wonen en verpleeghuis in:
- Aanleunwoning: hierbij wonen senioren in een woning bij een zorginstelling en kan gebruik gemaakt worden van diensten en zorg.
- Serviceflat: dit kunnen zowel huur- als koopwoningen zijn. Voor de bewoners zijn verschillende diensten voorhanden, zoals een maaltijdservice, logeerkamer of klussendienst.
- Kangoeroewoning: hierbij wonen ouderen of mensen met een beperking en hun familie bij elkaar. De huizen zijn onderling verbonden.
- Mantelzorgwoning: dit zijn verplaatsbare en tijdelijke woningen, die meestal in de achtertuin worden geplaatst.
- Thuishuis: dit is een kleinschalige woonvoorziening waar alleenstaande senioren wonen en zij ondersteuning krijgen van vrijwilligers.
- Nieuwerwetse hofjes: dit zijn woningen rond een beschutte binnenplaats die de mogelijkheid van nieuwe manieren van nabuurschap biedt.
- Gemeenschappelijk wonen voor ouderen: hierbij wonen mensen die geen familie van elkaar zijn in één huis, waarbij er zelfstandige woonruimten en gemeenschappelijke ruimten zijn.
- Gemeenschappelijk wonen met verschillende leeftijden: dit is vergelijkbaar met de bovenstaande woonvorm maar dan voor alle leeftijden.
- Kleinschalig wonen: hierbij wonen een aantal mensen die afhankelijk zijn van intensieve zorg en ondersteuning bij elkaar in een groepswoning.
Een Knarrenhof is niet geheel onder een van de bovenstaande woonvormen in te delen, maar behoort grotendeels tot de woonvorm ‘Nieuwerwetse hofjes’. Doordat wordt ingezet op een diverse samenstelling van de bewoners qua leeftijd en fitheid, bevat een Knarrenhof ook kenmerken van de woonvorm ‘Gemeenschappelijk wonen met verschillende leeftijden’. Alhoewel de bewoners dus zelf aan mogen geven vanaf welke leeftijd mensen in het Knarrenhof mogen wonen, zoals vanaf 45 jaar in het Knarrenhof in Zwolle.
Hoe verloopt een Knarrenhof-project van start tot bouw?
Het begint met het idee, wat zowel van een initiatiefgroep, gemeente, zorgpartij of marktpartij kan komen. Belangstellenden schrijven zich vervolgens in bij de Stichting Knarrenhof Nederland voor minimaal één en maximaal drie gemeenten. Inschrijven kost eenmalig €15. Inschrijvers komen op de lijst van belangstellenden. De landelijke Stichting en een lokale (op te zetten) vereniging gaan zich samen inzetten voor het realiseren van een Knarrenhof in de gemeente.
De tweede stap behelst het zoeken naar een beschikbare en goede locatie, bijvoorbeeld vlakbij een supermarkt.
Vervolgens worden bij stap drie de wensen, mogelijkheden en middelen van de geïnteresseerden in kaart gebracht.
De vierde stap is het sluiten van een grondovereenkomst met de gemeente of een particuliere grondeigenaar.
Bij stap vijf wordt een lokale vereniging opgezet. Om in aanmerking te komen voor een woning schrijven belangstellenden zich in bij de lokale vereniging. Het kan ook dat er al een vereniging bestaat.
De zesde stap bevat de inkoop, financiering en bouwvoorbereiding, zoals energie en onderhoud. De Stichting helpt daarbij. Een project kan naast koopwoningen voor een deel ook bestaan uit sociale huurwoningen en/of vrije sectorhuurwoningen. In dat geval wordt ook een exploitant of verhuurder betrokken, zoals een woningcorporatie. Als een koopwoning vrijkomt, wordt deze ‘’tegen kostprijs met een minimale opslag’’ verkocht zodat de woningen zo toegankelijk mogelijk blijven, zo geeft de Stichting Knarrenhof aan.
De zevende en laatste stap is de bouwfase. In deze fase worden de sociale spelregels opgesteld. Vervolgens wordt naast de gemeentelijke vereniging een vereniging van bewoners/eigenaren opgericht. Om de continuïteit van het concept te waarborgen, blijft iemand van Stichting Knarrenhof Nederland betrokken.
Waar in Nederland zijn al Knarrenhoven?
In Zwolle is in 2018 het eerste Knarrenhof gerealiseerd. Inmiddels zijn er ook Knarrenhoven in Hardenberg, Zutphen en Gouda. In Zwartewaterland, Emmen, Oldenzaal, Zeewolde en Ridderkerk wordt de bouw binnen 2 jaar verwacht. Daarnaast zijn er verspreid over Nederland 17 plekken waar exclusiviteit op grond is gevestigd. In 30 gemeenten worden gesprekken over een mogelijke locatie gevoerd. Schouwen-Duiveland is een van die 30 gemeenten. In 29 gemeenten is een initiatiefnemer of trekkersgroep actief. Dus in totaal in 85 gemeenten is, komt of wordt gewerkt aan een Knarrenhof.
Zie voor alle locaties de volgende link: https://knarrenhof.nl/waar/
Zie voor de ontwikkelingen op Schouwen-Duiveland de volgende link: https://knarrenhof.nl/schouwen-duiveland/
Wat is het landelijke beleid?
Op 8 maart 2018 hebben het kabinet, gemeenten en een reeks maatschappelijke partijen het Pact voor de Ouderenzorg gesloten. Het pact heeft als doel ‘’om de zorg en de woonsituatie voor ouderen merkbaar te verbeteren’’. In het Pact zijn drie programma’s aangekondigd, waarvan ‘Langer Thuis’ er één is. Dit programma richt zich ‘’specifiek op de grote en groeiende groep ouderen die zelfstandig thuis wonen’’. Het doel hiervan is dat ouderen zo lang mogelijk op een goede manier zelfstandig kunnen blijven wonen ‘’met ondersteuning, zorg en in een woning die aansluit bij hun persoonlijke behoeften’’.
Het programma bevat nieuwe maatregelen die zijn verdeeld over drie actielijnen. Eén van die actielijnen is ‘Wonen’. Eén doelstelling van deze actielijn is het stimuleren van ‘’de totstandkoming van meer nieuwe (geclusterde) woonzorgvormen’’, hiervoor ‘’komt er een innovatieregeling gericht op nieuwe woonzorgvormen’’. Zie voor meer informatie de volgende link: https://open.overheid.nl/repository/ronl-e7d48cb2-857d-4605-a6db-861a95663ded/1/pdf/kamerbrief-over-programma-langer-thuis.pdf
Diverse landelijke organisaties en media hebben aandacht besteed aan het concept Knarrenhof, zoals de Vereniging Eigen Huis (zie https://www.eigenhuis.nl/wonen/knarrenhof#/) en Trouw (zie https://www.trouw.nl/nieuws/ouderen-kruipen-bij-elkaar-om-zorg-te-delen~b8140925/). In april 2019 is de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Hugo de Jonge, op bezoek geweest bij het eerste gerealiseerde Knarrenhof in Zwolle. De Jonge heeft een overeenkomst getekend met banken om de financiering van projecten zoals Knarrenhof eenvoudiger te maken. De Jonge roept gemeenten op om meer grond voor dit soort projecten beschikbaar te stellen (zie https://zwolle.nieuws.nl/nieuws/20804/hugo-de-jonge-op-bezoek-in-het-knarrenhof/).
Wat houdt de Stimuleringsregeling Wonen en Zorg (SWZ) in?
De Stimuleringsregeling Wonen en Zorg is bedoeld voor burgers of sociale ondernemers die initiatiefnemer zijn van ‘’een vernieuwende vorm van wonen voor overwegend 55+’ers’’. Er is een steeds groter wordende groep 55+’ers die nog vitaal is, maar zich wil voorbereiden op zo lang mogelijk zelfstandig en prettig thuis wonen, zoals in geclusterde woonvormen met levensloopbestendige woningen. Op de pagina staat verder dat het aanbod en de bouw van dit soort woningen nog sterk achterblijft bij de vraag. Onder meer de financiering is een struikelblok. De SWZ helpt om de financiering van ‘’kleinschalige innovatieve woonvormen die wonen, ondersteuning en eventueel zorg combineren’’. Het kan zowel om huur- als koopwoningen gaan met een minimum van 5 wooneenheden.
Voor drie fasen is subsidie mogelijk.
- Ten eerste verstrekt de Staat een subsidie voor de initiatieffase. Het maximale subsidiebedrag per plan is €20.000. Jaarlijks is hiervoor €1 miljoen beschikbaar. Geschat wordt dat hiermee tussen de 70 en 90 plannen zijn te realiseren.
- Voor de plantontwikkelfase is een lening tot een maximum van €200.000 mogelijk, indien 1/3 van de planontwikkelkosten door de initiatiefnemer(s) is ingelegd. Jaarlijks is hiervoor €15 miljoen beschikbaar, waarmee minimaal 75 projecten zijn te realiseren.
- Voor de bouw/nafinancieringsfase stelt de Staat zich borg voor een lening van maximaal 15% van de stichtings- of verwervingskosten. Vanaf 2021 is hiervoor jaarlijks €100 miljoen beschikbaar. Per plan is de borging maximaal 1,6 miljoen euro. De Staat verwacht jaarlijks ongeveer 50 projecten te kunnen financieren.
Zie voor meer informatie over de Stimuleringsregeling Wonen en Zorg de volgende pagina: https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/stimuleringsregeling-wonen-en-zorg-swz
Comments